Razgovarala: Lejla TRLE
SARAJEVO, 14. MARTA (ONASA) – Načelnik Opštine Bosansko Grahovo Duško Radun u intervjuu za Agenciju ONASA govori, između ostalog, o stanju koje je zatekao u Opštini, razvoju opštine, problemima sa kojima se susreće u radu, prioritetnim projektima, statusu mladih,…
ONASA: Kako bi ocijenili razvoj Opštine Bosansko Grahovo u proteklom periodu i kako je vidite u budućnosti?
RADUN: Opština Grahovo je opština koja je također devastirana u prethodnom ratu i u kojoj u poslijeratnom periodu nije bilo nikakvog razvoja. Teško je išao povratak i loše privatizacije su uslovile da ne bude uopšte razvoja. Od 2015. godine, od kada sam načelnik, promijenili smo plan razvoja opštine, promijenili ljude na funkcijama i od tada se krenulo nekom drugom putanjom. Prvo što smo morali uraditi jeste vratiti povjerenje potencijalnim investitorima i da im pokažemo sa kojim bogatstvom raspolažemo. Opština se prostire na 770 kvadratnih kilometara i ima ogromnu površinu šumskog bogatstva i najveće nalazište treseta na Balkanu. Također, imamo veliki broj izvora pitke vode, a nedavno smo završili projekat vodosnabdijevanja sa izvora Gudeja 2016. godine. U Opštini smo krenuli sa privlačenjem stranih investitora. Počeli smo razgovore sa jednom bjeloruskom kompanijom. Ova kompanija se bavi proizvodnjom mašina za zemljoradnju, a u Srbiji će otvoriti pogone za proizvodnju tih mašina. Također, zainteresovani su za jedno prodajno i izložbeno mjesto koje bi trebalo biti smješteno u opštini Bosansko Grahovo. Mi smo odredili lokaciju koju ćemo ponuditi ovoj kompaniji. Kompanija je osim toga od nas zatražila i oko dvije hijade hektara početnih za uzgoj sorti koje su njima potrebne. Osim sa njima razgovarali smo i sa predstavnicima kompanije iz Kremone koja želi da u našoj opštini otvori farme koza, svinja i druge marve. Tražili su da dobiju određenu površinu obradivog zemljišta i određenu površinu koju bi iskoristili za pašnjake. Najavili su ponovni dolazak krajem aprila kao bi predstavili šta tačno žele. Pred otvaranjem je i Ciglana, koja je do gašenja 2009. godine zapošljavala oko 50 radnika. Nakon stečaja uspjeli smo sa stečajnom upravnicom da odaberemo kupca koji je uplatio 1.900.000 KM u stečaju i u Ciglanu uložio oko 300.000 KM. Što je najvažnije, kupac nije Ciglanu stavio pod hipoteku. Trenutno čekamo bolje vremenske uslove kako bi se krenulo sa proizvodnjom. U početku će biti uposleno 35 radnika, a nakon nekog perioda planirano je i zapošljavanje još 15 radnika.
ONASA: Sa kojim problemima se suočava Opština Bosansko Grahovo i šta smatrate da bi trebalo poboljšati na području opštine?
RADUN: Najveći problem opštine Bosansko Grahovo je zdravstvena zaštita, a do prije dva mjeseca nismo imali doktora koji bi stalno bio na usluzi građanima, jer je doktor iz Drvara dolazio svakih petnaest dana. Problemi su dodatno došli do izražaja 2010. godine kada je, zbog političkih previranja u Kantonu 10, zdravstvena zaštita stanovništva opštine prešla u ovlasti Domu zdravlja Drvar. Oni uzimaju određena novčana sredstva na osnovu ambulante u Grahovu, uzimaju i prisvajaju Domu zdravlja Drvar sve što dobijemo kao donaciju. Odlučili smo promijeniti tu putanju preusmjeravanja sredstava i donacija u smislu da ćemo sve ono što obezbijedimo kao opština ustupit svojoj ambulanti na korištenje. Uspjeli smo preko Ministarstva zdravstva Kantona 10 da obezbijedimo doktora koji je svaki dan u Grahovu. Opština je izašla u susret i obezbijedila mu stan. Međutim, to nije dovoljno za opštinu u kojoj u najvećem broju živi starija populacija koja ovisi o zdravstvenoj pomoćii. Također, potpisan je i protokol između tri opštine sa Ministarstvom zdravstva Republike Srpske gdje sada doktor u Grahovu, Glamoču i Drvaru može da izda uputnicu direktno za Klinički centar Banja Luka i bolnicu u Prijedoru, bez kantonalnih komisija, što je do sada bila praksa. To su mali pomaci, a nama je potrebno više doktora specijalista. Veliku poteškoću stvara i udaljenost, jer pacijenti da bi došli do doktora specijaliste moraju preći 30 kilometara do Drvara, a onda ako se ti pacijenti upute u Kantonalnu bolnicu Livno, oni se moraju vraćati kroz Grahovo što je dodatnih sedamdeset kilometara puta. To osim što je naporno, iziskuje i finansijske izdatke, zbog čega Opština često izdaje opštinsko auto ili finansira gorivo za prevoz pacijenata. Kada bi se problem zdravstva riješio, povećao bi se i broj stanovnika koji bi u Grahovu ostajao i zimi. Drugi problem u opštini je zapošljavanje lokalnog stanovništva u javnim preduzećima. U ta preduzeća se ubrajaju Hercegbosanske šume, Elektroprivreda Herceg Bosne, Hrvatske pošte, Policija. Procenat zapošljavanja lokalnog stanovništva u preduzeću Hercegbosanske šume je deset posto. Zaposlenici u Hercegbosanskim šumama koji rade na području opštine Grahovo dolaze svaki dan iz Livna i imaju putne troškove, platu koju zarade ne troše u Grahovu, te da zaposleni dolaze i iz susjedne Hrvatske. Uskoro imam sastanak sa direktorom Hercegbosanskih šuma, u slučaju da se ne krene sa zapošljavanjem lokalnog stanovništva, kao načelnik ću pokrenuti inicijativu da se poduzmu određene mjere da drvni asortiman ne izađe iz opštine. Oko 70 do 90 hiljada kubika drvne mase ode iz opštine, zbog čega ni potencijalnim investitorima koji bi pokrenuli nešto u Grahovu ne možemo ponuditi neku sigurnost, kada je u pitanju kapacitetu drvne mase.
ONASA: Koji su Vam prioritetni projekti u planu?
RADUN: Najveći projekat koji je završen je projekat vodosnabdijevanja, a u narednom periodu treba da se uradi tehnički prijem. Prije tri mjeseca smo uradili probno puštanje vode u periodu od mjesec dana. Zbog raznih zakonskih odobrenja smo isključili vodosnabdijevanje do tehničkog prijema. Ovo je veliki projekat za našu opštinu. Vrijednost projekta je 2.800.000 KM, a glavni dio sredstava pokriven je iz kredita Svjetske banke za obnovu i razvoj, a 300.000 KM samo dobili od Federalnog ministarstva za okoliš, dok su ostalo “pokrila” grant sredstva. U planu za ovu godinu imamo obnovu škole i školske fiskulturne sale koje nikada nisu bili predmet rekonstukcije. Planiramo raditi i na asfaltiranju lokalnih puteva, rekonstrukciji dijela spomen doma kulture, kao i na osvjetljenju pećine Ledenica.
ONASA: Imate li saradnju sa višim nivoima vlasti i na koji način vas oni podržavaju?
RADUN: Nadam se da će se saradnja sa višim nivoima tokom ove godine promijeniti na bolje. Jedina sredstva koja smo dobili je 300.000 KM od Federalnog ministarstva okoliša za projekat vodosnabdijevanja, a od Vlade Republike Srpske dobili smo negativan odgovor. Vlada RS je u obavezi da za četri povratničke opštine svake godine izdvaja nekih 100.000 KM. Po mom dolasku kao načelnika Opštine već je bio započet projekat elektro mreže za selo Stožište za šta je uloženo 61.000 KM, a preostalih 39.000 KM trebalo se uplatiti u narednoj godini. Međutim u 2016. i 2017. Vlada RS nije doznačila ništa od tih sredstava.
ONASA: Imate li već neke povratne informacije o tome kako Zakon o akcizama utiče na poslovanje vaših pumpi?
RADUN: Nadam se da će se saradnja sa višim nivoima tokom ove godine promijeniti na bolje. Jedina sredstva koja smo dobili je 300.000 KM od Federalnog ministarstva okoliša za projekat vodosnabdijevanja, a od Vlade Republike Srpske dobili smo negativan odgovor. Vlada RS je u obavezi da za četri povratničke opštine svake godine izdvaja nekih 100.000 KM. Po mom dolasku kao načelnika Opštine već je bio započet projekat elektro mreže za selo Stožište za šta je uloženo 61.000 KM, a preostalih 39.000 KM trebalo se uplatiti u narednoj godini. Međutim u 2016. i 2017. Vlada RS nije doznačila ništa od tih sredstava.
ONASA: Kakva je saradnja sa susjednim opštinama?
RADUN: Saradnja je loša, i moglo bi se reći da je i nema. Na sastanku četri povratničke opštine u RS-u, održanom u Novom Sadu, sa pokrajinskom vladom je dogovoreno da ta ,pomognu povratničkim opštinama kroz sport i kulturu. Poslije tog sastanka bilo je planirano da Kulturno-umjetničko društvo (KUD) u Grahovu dobije nošnje. Nakon pola godine sam saznao da su sredstva uplaćena i da je neko osnovao krovno udruženje za sve te opštine. Međutim, ta sredstva su povukla samo opštine Glamoč i Drvar, a Petrovac i Bosansko Grahovo nisu. Opština Drvar je sredstva iskoristila za održavanje “Sabora krajiške muzike”, a Glamoč za organizaciju “Krompirijade”. Nas je neko iz dodjele sredstava isključio iz političkih razloga. Trudili smo se da Kulturno-umjetničko društvo (KUD) iz Grahova ima saradnju sa društvima iz okruženja, međutim ni ti pokušaji nisu prošli bez uplitanja politike.
ONASA: Kada ste došli na funkciju načelnika Opštine Bosansko Grahovo zatekli ste dug od 3,5 miliona KM. Da li ste uspjeli smanjiti dug?
RADUN: Kada sam izabran za načelnika Opštine Bosansko Grahovo dug je bio 3.5 milliona KM i još uvijek isplivavaju neki dugovi. Uspjeli smo ih smanjiti. Izmirili smo obaveze prema radnicima i skoro prema svim dobavljačima, odbornicima u starom i novom sazivu. Pred kraj 2017. godine došao nam je dopis iz Federalnog ministarstva finansija da je prethodni načelnik Uroš Mekić 2012. potpisao garanciju za projekat regionalne deponije smeće na lokalitetu Korića između Livna i Glamoča. Po tom ugovoru Opština Grahovo je dužna Ministarstvu 570.000 eura i mi to moramo u narednom periodu početi da otplaćujemo iako Opština Grahovo od tog projekta nema nikakvu korist. Firma “Čistoća” koja je osnovana da bi neko bio nosilac poslova u toj priči o deponiji je u tom periodu kupila je mašine u vrijednosti oko dva miliona KM, gdje je Opština Grahovo učestvovala sa 30.000 dolara, a u drugom projektu kada se radila ta deponija Opština je garantovala učešće od 33 posto. Problem je i u tome što općinsko vijeće 2010, 2011. i 2012. godine nije dalo saglasnost za taj projekat. U posljednjih mjesec dana pokušavamo sa Ministarstvom i opštinama Livno i Glamoč naći rješenje jer mi nikada nismo koristili te mašine, niti odvozili smeće u regionalnu deponiju. Nadam se da ću taj dug od 570.000 eura moći da svedem na nekih dva posto, koliko bi bilo realno da Opština Grahovo učestvuje. Sve ovo stvara probleme za općinski budžet. Prošle i ove godine donijeli smo odluku o povećanju komunalnih taksi koje su prije na nivou opštine bile 500 KM na 100.000 KM, a ove oko 330.000 KM tako da imamo dobar priliv novca u budžet. Imamo i zakup zemljišta koji se prethodnih godina nije plaćao, zbog čega smo spremili neke tužbe pa su krenule i određene naplate.
ONASA: Kakav je status mladih i kako ih zadržati?
RADUN: Kada sam preuzeo dužnost načelnika odmah sam preduzeo akciju kada su u pitanju mladi. Osnovna škola u Grahovu koju pohađa preko stotinu učenika nije prije imala nikakvu podršku lokalne zajednice. Sve račune, za telefon, struju, ogrev plaćali su sami jer tadašnji načelnik Opštine nije želio da odvoji ništa zato što je direktor pripadao nekoj drugoj političkoj opciji. Ja sam riješio dugove prema firmama koje su prethodnih godina dopremale drva za školu. U ovoj i prethodnoj godini izdvajanja za školu sa prethodnih nula su povećana na više od 16.000 KM. Škola je dobila plazma televizore u kabintetima za vjeronauku. Plaćeni su izleti za sve razrede. Devetogodišnjaci su išli na ekskurziju u Češku gdje je opština pokrila sve troškove za deset đaka. Srednjoškolci koji putuju u Drvar, njih tridesetak, dobili su oko 400 KM za ekskurziju i džeparac. Mladi su prepoznali naš trud. Kada smo osnivali KUD, ali i u svim drugim akcijama oni su se uvijek rado odazivali. Prije mog dolaska u budžetu je bilo planirano 2.000 KM za studente, ali nikada ta sredstva njima nisu bila isplaćena. Ove godine donijeli smo odluku da svih deset studenata koji su se prijavili budu stipendisani. Također, uz saglasnost kantonalnog Ministarstva unutrašnjih poslova odlučeno je da dva učenika, koji se školuju za policajce, po završetku školovanje ostanu u Grahovu gdje će dobiti i posao. Omladina u Grahovu nije imala nikakvu podršku kroz udruženja. Sada u Grahovu postoji Udruženje planinara, Omladinsko udruženje Grahovo, Balotaški klub, Udruženje Grahovljanki. Sada brojimo oko 12 udruženja. Svim udruženjima sam pomogao da se registruju, a od svih tih udruženja samo jedno nije opravdalo sredstva. Djeca sada u Grahovu nesmetano šetaju, jer smo postavili led rasvjetu koju nemaju ni razvijenije opštine od naše. Kompletna opština je pokrivena wifi internetom pa djeca više ne idu pred zgradu opštine da bi se dopisivali i koristili internet. Na nekadašnjem stadionu Grahovo postavili smo PVC stolariju, otvorićemo kafe bar i prebacit ćemo udruženja u kancelarije stadiona da svi budu na jednom mjestu za šta smo već obezbijedili oko 70 posto sredstava. I dalje su nam prioritret mladi i njihovo zapošljavanje jer ne želimo da idu u druga mjesta i da tamo rade.
ONASA: Šta mislite o ulozi i značaju nezavisnog novinarstva u BiH i koliko je ono bitno za razvoj demokratskog društva?
RADUN: Za opće dobro i objektivno informisanje javnosti bitno je postojanje i rad nezavisnih medija, u kojima će i predstavnici lokalnih vlasti moći prezentirati svoj rad. Nadam se da će nezavisno novinarstvo imati još veći i bolji uticaj na društvo, i da će se promijeniti slika o novinarstvu koju nam stvaraju režimski mediji već dvadesetak godina. Ubijeđen sam da će naredni period donijeti više demokratije u ovoj branši. Agencija ONASA je, kada je riječ o nezavisnom novinarstvu, primjer koji bi svi trebli da prate. Vaša Agencija je značajno doprinijela razvoju demokratskog društva i objektivnog izvještavanja. (kraj)