NA DANAŠNJI DAN 1914. GODINE AUSTROUGARSKA OBJAVILA RAT SRBIJI ŠTO SE UZIMA ZA DATUM POČETKA PRVOG SVJETSKOG RATA

BEOGRAD, 28. JULA (ONASA-FoNet) – Na današnji dan prije 110. godina, 28. jula 1914, godine, Austrougarska je objavila rat Srbiji, što se uzima i za datum početka Prvog svjetskog rata.
Objava rata usljedila je tačno mjesec dana poslije atentata na austrougarskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda u Sarajevu, koga je 28. juna 1914. ubio pripadnik Mlade Bosne Gavrilo Princip.
Austrougarska je Srbiji rat objavila telegramom, koji je vlastima u Beogradu uputio ministar inostranih djela te carevine grof Leopold Bertold.
“Budući da Vlada Kraljevine Srbije nije na zadovoljavajući način odgovorila na notu od 23. jula 1914. godine, koju je uručio austrougarski poslanik u Beogradu, Carska i Kraljevska vlada je prinuđena da se sama pobrine za očuvanje svojih prava i interesa i da, u tom cilju, pribegne oružanoj sili. Prema tome, Austrougarska smatra da se od sada nalazi u stanju rata sa Srbijom”, pisalo je u telegramu.
Originalni dokument objave rata Austrougarske Srbiji nalazi se i čuva u Državnom arhivu Austrije, a Unesko je 2015. godine taj dokument upisao u Međunarodni registar “Sjećanje svijeta”.
Nakon objave rata Austrougarske Srbiji, usljedio je niz ratnih objava između velikih sila i do kraja avgusta 1914. u ratu je već bio veći dio Evrope.
Prvi svjetski rat je trajao do 1918. godine i u njemu je učestvovala većina velikih svjetskih sila, grupisanih u dva sukobljena vojna saveza: Saveznika (okupljenih oko Trojne Antante) i Centralnih sila.
Sile Antante su na početku činile Srbija, Crna Gora, Rusija, Francuska, Velika Britanija i Japan.
Centralne sile su prije početka rata činile Njemačka, Austrougarska i Italija, koja je zbog Londonskog ugovora od 26. aprila 1915. godine, kojim je za Italiju predviđen dio Dalmacije, Istra, Gorica, Kvarnerska ostrva i Dodokanezi, pristupila silama Antante.
Osmansko carstvo se pridružilo Centralnim silama oktobra 1914, a godinu dana kasnije to je uradila i Bugarska.
Sjedinjene Američke Države ulaze u rat 6. aprila 1917, poslije objavljivanja Cimermanovog telegrama, kojim dobijaju povod.
Rumunija pristupa Antanti 1916. kada je potpisan Bukureški sporazum.
Grčka je na početku rata bila neutralna, ali 1917. pristupa strani Antante.
Do završetka rata, od evropskih zemalja Holandija, Švajcarska, Španija i skandinavske države su ostale zvanično neutralne.
Više od 70 miliona ljudi je bilo pod oružjem, a od toga preko 60 miliona ljudi u Evropi je bilo mobilisano u jedan od najvećih ratova u istoriji.
Posljedice rata su bile da je ubijeno više od 15 miliona ljudi, 20 miliona ranjeno, a direktne učesnice rata pretrpele su i ogromna razaranja država i privreda.
Prvi svjetski rat poznat je i pod imenima Veliki rat i Svjetski rat (do izbijanja Drugog svetskog rata) i vodio se na nekoliko ratišta koji su presjecali Evropu.
Zapadni front se odlikovao sistemom rovova i utvrđenja koje je odvajala ničija zemlja.
Ova utvrđenja su se prostirala dužinom većom od 600 km.
Zapadni front prostirao se od Antverpena na sjeveru do neutralne Švajcarske na jugu.
Na Istočnom frontu, koji se vodio na dužini od 1.600 km, velika prostranstva istočnoevropskih nizija i ograničena željeznička mreža nisu omogućile da se ovde razvije stanje kao na Zapadnom frontu, iako su sukobi bili podjednako žestoki.
Pored toga, žestoki sukobi su vođeni na Balkanskom, Bliskoistočnom i Italijanskom frontu, a neprijateljstva su se odvijala na moru, i po prvi put, u vazduhu.
Rat je okončan potpisivanjem nekoliko mirovnih sporazuma, od kojih je najvažniji Versajski mir 28. juna 1919, iako su sile Antante potpisale primirje sa Njemačkom 11. novembra 1918. godine, što se uzima kao datum završetka Velikog rata. (kraj)