VAŠINGTON, 18. JANUARA (ONASA-FoNet) – Strategija postepenog približavanja suprotstavljenih stavova i mišljenja, putokaz je koji bi trebalo koristiti u rješavanju višedecenijskog spora Kosova i Srbije, a takav pristup dugoročnije bi doprinjeo i stabilizaciji širom Zapadnog Balkana, prenosi Glas Amerike.
To su prijedlozi koje su u izvještaju “Od krize do približavanja – strategija za borbu protiv nestabilnosti na Balkanu na njenom izvoru” predstavili Škola naprednih međunarodnih studija vašingtonskog Univerziteta Džons Hopkins i Vilson centar, jedna od američkih prestižnih akademskih instutucija.
Kako je navedeno, Izvještaj čiji su autori stručnjaci iz više zemalja, nudi strategiju za preokret, ne samo u vezi sa uznemirujućim pogoršanjem stanja na Balkanu , već i rastućim ruskim i kineskim uticajem u tom regionu.
“U srži strategije je jasan argument: trodecenijski raspad Jugoslavije potrebno je da se okonča tamo gdje je i započeo – na Kosovu”, napominje se u Izvještaju i precizira da se to odnosi i na krizu koja se i dalje odvija u Bosni i Hercegovini.
Kako se ukazuje, “američke sankcije uvedene početkom januara, čak i ako se prošire na širi spektar korumpiranih ličnosti u zemlji, neće riješiti decenijama dugu i neodrživu paralizu Bosne”.
Precizirano je da bi priznanje nezavisnosti Kosova četiri članice Sjevernoatlantske alijanse (NATO), koje to još nisu učinile (Španije, Slovačke, Rumunije i Grčke), doprinjelo transformaciji dijaloga.
“Ubijediti te četiri države članice NATO, kao i petu – Kipar, koja je članica Evropske unije, ali ne i Alijanse, nije jednostavno”, navodi se u Izvještaju.
“Biće potreban odlučan napor administracije američkog predsjednika Džozefa Bajdena, u tandemu sa ključnim saveznicima, da države koje ne priznaju nezavisnost Kosova, ubijedi da promijene stav”, smatraju autori Izvještaja.
Umjesto pritiska na strane koje iskazuju nespremnost priznavanja Kosova, Izveštaj zagovara strategiju približavanja ili konvergencije stavova tih zemalja sa većinskim pristupom koji zagovaraju EU i Sjevernoatlantska alijansa.
To bi se, kako je navedeno, moglo ostvariti ukoliko bi Zapad definisao zajednički stav o Kosovu.
Ova teza zasnovana je na uvjerenju da napredak na Balkanu zavisi od toga da li Srbija prihvata uspostavljanje poretka u regionu zasnovanog na zapadnim vrijednostima.
“U slučaju Srbije, to zavisi od odnosa država koje nisu priznale Kosovo prema tom pitanju. Ukratko, evropske države koje to nisu učinile, kao i sa druge strane one koje jesu, ključ su regionalne stabilnosti”, tvrdi se u Izvještaju.
Tu se najviše aludira na saradnju i dijalog sa Grčkom, jednom od pet država članica EU, koja se u dijelu međunarodne javnosti smatra prvom koja bi mogla napustiti dosadašnji principijelan stav u vezi sa nepriznavanjem nezavisnosti Kosova.
To bi, kako se procjenjuje, doprinjelo smanjenju broja država čije je priznanje potrebno na četiri i izostavlja Kipar, država koja će se najmanje izvjesno opredijeliti za korak ka priznanju nezavisnosti Kosova.
Istovremeno, u priču se uvodi Ujedinjeno Kraljevstvo, članica NATO i država koja važi za “jednu od značajnijih pristalica kosovske nezavisnosti. Ujedno, time se šalje i snažna odvraćajuća poruka ruskom i srpskom avanturizmu u regionu”, navodi se u Izvještaju.
Takođe, dio pažnje Izvještaja usredređen je na napredovanje Kosova ka članstvu u NATO i sugeriše da bi administracija američkog predsjednika Bajdena trebalo da imenuje specijalnog izaslanika za priznavanje Kosova.
Takav potez, piše dalje u dokumentu, kombinovao bi se sa izričitim upozorenjem Sjedinjenih Država da će sankcionisati svakog lidera Albanije ili na Kosovu koji “promoviše bilo kakav vid unije između te dvije nezavisne zemlje”.
Obrazlažući ulogu i važnost otvaranja puta Kosovu ka NATO, autori su uvjereni da bi time nestala trenutna prednost koju Srbija ima nad susjedima i u odnosu prema Sjedinjenim Državama i EU.
“Umjesto toga, ravnoteža bi omogućila Beogradu i Prištini da pregovaraju o jedinom rješenju spora koje bi doprinjelo stabilizaciji: uzajamnom priznanju zasnovanom na potpuno suverenoj, unitarnoj i funkcionalnoj Republici Kosovo, uz punu zaštitu zajednice kosovskih Srba”, piše u Izvještaju.
“Prednosti takvog sporazuma prevazilaze samo Kosovo. Što je sjever Kosova u kome dominiraju Srbi integrisaniji, to je manje izvodljiva bilo kakva unija Kosova i Albanije ili eventualna podjela, što predstavlja trajnu prepreku velikoj Albaniji i velikoj Srbiji”, smatra šestoro autora Izvještaja.
Time bi Kosovo, kako ukazuju, umesto uporišta koje Rusija koristi za destabilizaciju, a Kina za širenje političkog uticaja, postalo brana etnoteritorijalnim aspiracijama i etnonacionalnim subverzijama koje promovišu Moskva i Peking.
Takođe, autori smatraju da bi jačanje jedinstva unutar saveza zapadnih zemalja bio najbolji način da se testira spremnost Mađarske za promovisanje i zaštitu režima predsjednika Srbije Aleksandra Vučića, koji je označen kao neliberalni, uključujući tu i mješanje Budimpešte u unutrašnja pitanja Bosne i Hercegovine.
Ukazano je i da bi se bez prednosti i mogućnosti da sprovodi izolacionističku politiku nad Kosovom strateška kalkulacija Beograda promijenila.
“Ruski i kineski veto na Kosovo u Savjetu bezbjednosti Ujedinjenih nacija biće od zanemarljive vrijednosti za ono što Beograd smatra glavnim političko-bezbjednosnim izazovom. Vučićev režim više neće biti u mogućnosti da sprovodi kampanju povlačenja priznanja nezavisnosti Kosova ili da koristi Kosovo kako bi unaprijedio ideologiju srpskog svijeta, ili pak da izbjegne odgovornost za napad režima na demokratski poredak”, navodi se u tekstu, uz napomenu da od Beograda ne bi trebalo izričito tražiti da prizna nezavisnost Kosova.
“Naravno, razrješenje na Kosovu ne zaključuje sve bolne dileme u Bosni, već ispunjava preduslov za to: srpsko prihvatanje trajnosti i održivosti bosanske države”, piše u tekstu.
Takođe, smatra se da bi u slučaju da četiri članice NATO priznaju nezavisnost Kosova, to Srbima i Crnogorcima omogućilo da osmisle način za suživot u nekonfliktnoj, zapadno orijentisanoj Crnoj Gori, nesputanoj, kako je ocjenjeno, subverzijom iz Beograda.
“Rastuća transatlantska politika usaglašavanja stavova o Kosovu podstakla bi zajednički pristup destruktivnoj, jednostranoj bugarskoj blokadi otvaranja pregovora sa EU za Sjevernu Makedoniju i Albaniju”, tvrdi se u Izvještaju.
Umjesto rješavanja više kriza širom regiona, dodaje se u tekstu, “konvergencija je direktno usredsređena na glavni izvor nestabilnosti – otpor Srbije zapadnom poretku – i obezbjeđuje sredstva za njegovo prevazilaženje”.
Umjesto poziva na proširenje EU i članstvo u NATO, Izvještaj uočava razlike između njih i ukazuje na put ka oba cilja.
Autori Izvještaja smatraju i da politika usaglašavanja koju nude eliminiše primarni izgovor za skeptike prema politici proširenja EU: stagnaciju i previranja u regionu.
“Strategija konvergencije brzo se može pokrenuti, i to potezima koji ne predstavljaju priznavanje nezavisnosti Kosova, a mogu dati brz podsticaj dijalogu Srbije i Kosova koji vodi EU”, ističe se u dokumentu.
Prema Izvještaju, “ruski predsjednik Vladimir Putin se više puta pozivao na Kosovo, koristeći ga kao izgovor i racionalizaciju za moskovsku aneksiju Krima”.
Kako se ocjenjuje, zajednički stav Zapada o Kosovu odbacuje neosnovanu tvrdnju o Ukrajini i obuzdava rusku destabilizaciju Bosne i Hercegovine.
“Agitovanje Kremlja u Bosni i Hercegovini zavisi od Beograda, a ne obrnuto”, precizirano je u tekstu, uz napomenu da bi zapadni uticaj primjenom strategije konvergencije zamijenio, kako je ocjenjeno, sve slabije molbe Zapada režimu Aleksandra Vučića.
Autori smatraju konvergenciju i vrstom protivotrova za, kako je naznačeno, korozivni politički i ekonomski uticaj Kine u regionu.
“Strateško partnerstvo Pekinga sa Beogradom djelimično povezuje i Kosovo. Jedinstveni stav EU o Kosovu vraća suštinsku prednost tog bloka u odnosu na Kinu”, jedan je od stavova iz Izvještaja.
Autori zaključuju i da konvergencija, predvođena Bajdenovom administracijom, osnažuje Brisel, omogućavajući EU da konačno odigra svoju ulogu u okončanju trodecenijske jugoslovenske drame.